سنوات تحصیلی از جمله مواردی می باشد که ذهن هر داوطلب و مشمول خدمت سربازی را درگیر می کند. در این مقاله سعی می شود که به بررسی معافیت نظام وظیفه برای هر دوره و سال های مجاز تحصیل برای مشمولان سربازی و همچنین موضوعات مربوط به معافیت تحصیلی بپردازیم.
دانشجویان مقاطع مختلف دانشگاهی که در سنوات اولیه تحصیلی موفق به فراغت از تحصیل نشده اند، در صورت موافقت کمیسیون موارد خاص دانشگاه، می توانند حداکثر به مدت یک سال از سنوات ارفاقی استفاده کنند.
مشمولان برای برخورداری از سنوات ارفاقی می بایست با توجه به مقطع تحصیلی خود، حداقل تعداد واحد درسی مشخصی را گذرانده باشند، که در این صورت با موافقت کمیسیون موارد خاص دانشگاه، دانشجویان می بایست سه ماه قبل از اتمام سنوات اولیه تحصیلی، درخواست خود را از طریق دانشگاه محل تحصیل پیگیری کنند.
طبق تبصره ۲ ماده ۱۱ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوبه هیئت وزیران، دانشگاه ها موظفند حداکثر ظرف مدت سه ماه از پایان مدت مجاز سنوات اولیه تحصیلی، موافقت خود را جهت بهره مندی دانشجویان از سنوات ارفاقی به سازمان وظیفه عمومی اعلام کنند؛ در غیر این صورت دانشجویان نمی توانند از سنوات ارفاقی بهره مند شوند.
سنوات مجاز تحصیلی کارشناسی نیز برای دانشجویان این دوره مشخص شده است، که بر اساس آن دانشجویان تنها می توانند به همان اندازه سنوات مجاز تحصیلی کارشناسی در دانشگاه ها تحصیل کنند و پس از پایان سنوات تعیین شده، مشمول به عنوان سرباز غایب تلقی می شود و وارد غیبت سربازی خواهد شد.
سنوات مجاز تحصیلی کارشناسی برای دوره های کارشناسی پیوسته و کارشناسی ناپیوسته، متفاوت می باشد. برای دانشجویان دوره های کارشناسی ناپیوسته، سنوات مجاز تحصیلی سه سال می باشد.
لازم به ذکر است درباره دوره ی کارشناسی پیوسته وضع فرق می کند. سنوات مجاز تحصیلی کارشناسی برای دانشجویان این دوره، شش سال، یعنی دوازده و نیم سال تحصیلی می باشد؛ اما چنانچه کمیسیون موارد خاص دانشگاه تشخیص دهد، می تواند این زمان را تا دو نیم سال دیگر نیز افزایش دهد.
سنوات مجاز دانشگاه به تعداد ترم هایی گفته می شود که یک دانشجو می تواند در آن به تحصیل در دانشگاه پرداخته و از خدمات دانشگاه استفاده کند.
برای افرادی که در این مدت از خدماتی مانند خوابگاه و غذای دانشگاه استفاده می کنند. دانشجویان دوره روزانه نیز در مدت مجاز می توانند رایگان تحصیل کنند در صورتی که پس از گذشت این زمان اگر فارغ التحصیل نشوند باید شهریه ترم جدید را مطابق شهریه دوره شبانه بپردازند.
اگر دانشجویی در هر کدام از مقاطع دانشگاهی موفق به فارغ التحصیلی نشود آیا امکان فارغ التحصیلی خواهد داشت یا نه ؟ در بسیاری از موارد پیش می آید که دانشجو به خاطر عدم اتمام پایان نامه و یا وجود واحدهای گذرانده نشده نمی تواند در سال های مجاز فارغ التحصیل شود.
در این گونه مواقع راه حل تمدید سنوات است. دانشجو درخواست تمدید سنوات خود را به دانشگاه ارائه می کند.
سنوات مجاز تحصیلی کارشناسی ارشد از جمله موارد مهمی می باشد که داوطلبان دوره های کارشناسی ارشد باید به آن توجه نمایند. داوطلبان باید دقت کنند که باید تمام دروس خود را در سنوات مجاز تحصیلی مربوط به دوره خود بگذرانند، در غیر این صورت به عنوان سرباز غایب در نظر گرفته می شوند.
لازم به ذکر است که سنوات مجاز تحصیلی کارشناسی ارشد برای دوره های پیوسته و ناپیوسته یکسان نمی باشد. بر اساس این دستور کار، برای دوره ی کارشناسی ارشد پیوسته، ۸ سال سنوات مجاز در نظر گرفته شده است.
باید خاطر نشان کرد که کمیسیون موارد خاص دانشگاه ها می توانند برای افزایش سنوات مجاز تحصیلی کارشناسی ارشد تصمیم گیری کنند. در صورت تایید این کمیسیون، سنوات مجاز می تواند تا دو نیمسال افزایش پیدا کند، اما درباره دوره کارشناسی ارشد پیوسته، شرایط معافیت از تحصیل برای مشمولان تنها برای سه سال امکان پذیر است.
همانطور که گفته شد، مشمولانی که موفق به فارغ التحصیلی در زمان مقرر نشده اند، می توانند برای استفاده از سنوات ارفاقی درخواست خود را به دانشگاه ارائه دهند.
کمیسیون موارد خاص دانشگاه ها با بررسی شرایط تصمیم می گیرند که دانشجو ادامه تحصیل بدهد یا خیر.
در مورد دوره ی تحصیلی کارشناسی ارشد ناپیوسته، سنوات ارفاقی یک نیم سال می باشد که در صورت تایید کمیسیون، برای استفاده دانشجو از سنوات ارفاقی، زمینه برای ثبت درخواست استفاده از سنوات ارفاقی تنها به مدت سه ماه بعد از به پایان رسیدن دوره سنوات مجاز اولیه، فراهم می شود.
در خارج از زمان مذکور هیچ درخواستی ثبت نمی شود و لذا سنوات مازاد و ارفاقی به مشمولان تعلق نمی گیرد.
سنوات مجاز تحصیلی دکتری نیز بر اساس مصوبات و قوانین مربوط به خدمت وظیفه ی عمومی مشخص می گردد. همانطور که می دانید، دوره تحصیلی دکتری نیز به دو شکل دکتری پیوسته و ناپیوسته می باشد؛ به همین ترتیب قوانین مربوط به سنوات تحصیلی این دو دوره نیز با هم متفاوت است.
برای دانشجویان مردی که در دوره دکتری پزشکی پیوسته تحصیل می کنند، ۸ سال به عنوان سنوات مجاز تحصیلی دکتری در نظر گرفته شده است، که علاوه بر این هشت سال، افراد واجد شرایط می توانند از دو نیم سال سنوات ارفاقی و مازاد استفاده نمایند.
در دوره دکتری ناپیوسته، سقف سال های مجاز به تحصیل برای مشمولان ۵ سال می باشد، که چنانچه فردی نتواند در مدت پنج سال تمام واحد های درسی خود را بگذارند، می تواند درخواست استفاده از سنوات ارفاقی را به کمیسیون های موارد خاص دانشگاه ارائه دهد.