المپیاد زیست چیست؟

المپیاد زیست شناسی یکی از مهمترین عرصه های رقابت علمی در حوزه زیست شناسی است که در سراسر دنیا برگزار می شود و دانش آموزانی که دوست دارند توانایی های خود را در این زمینه محک بزنند در آن شرکت می کنند.

المپیاد زیست در دو مقطع زیست دهم و یازدهم و در سطح منطقه و استانی برگزار می شود و تا مرحله کشوری و جهانی ادامه دارد. افرادی که علاقه به شرکت در المپیاد دارند می توانند برای آن برنامه ریزی کنند و با کسب رتبه های خوب از مزایای آن بهره مند شوند.

دو ارگان سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش‌پژوهان جوان ( وابسته به وزارت آموزش و پرورش ) المپیاد زیست شناسی را اداره می کنند.

سایت ثبت نام و اعلام نتایج المپیاد علمی دانش آموزی oly.medu.irاست. علاقمندان می توانند برای شرکت در المپیاد زیست به این سایت مراجعه کرده و ثبت نام انجام دهند.

۹ سال پس از اینکه المپیاد زیست در جهان به صورت سراسری با شرکت کشورهای مختلف اجرا می شد؛ آقای محمد کرام‌ الدینی از هیئت برگزاری المپیاد های جهانی درخواست کرد تا ایران نیز در این المپیاد ها سهیم باشد.

ایشان چون به عنوان ناظر علمی در این رقابت ها شرکت می ‌کردند توانستند رای مثبت اعضای هیئت برگزاری المپیاد را کسب کنند تا در ایران نیز المپیاد زیست برگزار شود. از سال ۱۳۷۷ ایرانیان می توانند در المپیاد زیست شرکت کنند.

خوشبختانه تا به امروز ایرانیان توانسته اند در المپیاد های زیست حضور درخشانی داشته باشند. از سال ۱۳۷۷ تا به امروز یعنی سال ۱۴۰۰ داوطلبان ایرانی موفق به دریافت مدال های طلا، نقره و برنز زیادی در این المپیاد شده اند.

مزایای ورود المپیاد زیست شناسی به ایران چه بود؟

• برگزاری المپیاد زیست موجب تلاش بیشتر دانش آموزان و دانشجویان برای درک و فهم بهتر زیست ‌شناسی شد؛ همین امر موجب رشد و پیشرفت چشم گیر در زمینه رشته زیست شناسی شد.
• شرکت در المپیاد مهمی همچون درس زیست شناسی باعث برقراری ارتباط علمی با دیگر کشورها گشت.
• ایجاد فضای رقابتی مثبت برای علاقه مندان به یادگیری علم و دانش
• شرکت در المپیاد زیست که به صورت جهانی برگزار می شود سبب شد که دانش ‌آموزان تلاش بیشتری جهت برنامه ریزی درسی و رسیدن به موفقیت نمایند.
• دانش آموزان با شرکت در المپیاد زیست وارد فضای علمی فوق العاده ای می شوند و به تبادل اطلاعات با دیگر دانش آموزان نخبه بپردازند.
• شرکت در المپیادی چون زیست ‌شناسی باعث افزایش قدرت حل مسئله و تفکر درباره مسائل پیرامون و یافتن استدلالی برای اتفاقات در حال رخ داد می شود.

چون این آزمون به صورت کشوری و بین المللی برگزار می‌ شود، کسب رتبه در آن مزایای فراوانی را به خود اختصاص داده است.

برخی از این مزایا عبارتند از:

به دست آوردن مدال طلا در هر المپیادی باعث معاف شدن از شرکت در کنکور می شود.

افرادی که در المپیاد موفق به دریافت مدال نقره و برنز می شوند سهمیه ۲۰ درصدی از امتیازات کنکور را به دست می آورند.

نام مدال آوران به عنوان یک نخبه، در بنیاد ملی نخبگان ثبت می ‌شود و می‌توانند از امتیازات این بنیاد استفاده کنند.

این افراد در صورتی که بتوانند در دانشگاه نیز به عنوان یک نخبه واقع ‌شوند از خدمت سربازی معاف می گردند و شرط جایگزین خدمت شامل حال آنها می شود.

کمک هزینه های متفاوتی شامل افراد صاحب مدال المپیاد می گردد.

آینده شغلی درخشان تری در مقایسه با سایر دانشجو ها در انتظارشان است.

تنها دانش آموزانی که مشغول به تحصیل در پایه دهم و یازدهم هستند اجازه شرکت در المپیادهای دانش آموزی را دارند. این دانش ‌آموزان باید به خاطر داشته باشند که المپیاد زیست شناسی در چهار مرحله برگزار می‌شود که هر فرد پس از کسب امتیاز مناسب به مرحله بعدی وارد می شود.

برخی از دانش آموزانی که اطلاعی از منابع و چگونگی برگزاری آزمون المپیاد زیست ندارند، این تفکر را دارند که خواندن کتاب های زیست شناسی متوسطه دوم برای شرکت کردن در المپیاد کافی است. باید خدمت این دانش آموزان عرض کنیم که المپیاد زیست شناسی علاوه بر زیست، نیاز به درک مناسبی از درس های شیمی، فیزیک و ریاضی نیز دارد.

چون در زیست شناسی مباحث مربوط به بیوشیمی وجود دارد که فرد آزمون دهنده می بایست فهم درستی از مطالب شیمی داشته باشد تا بتوانند مفاهیم بیوشیمی را متوجه شود. همچنین برای خواندن فیزیولوژی نیاز است که بر روی فیزیک و توضیحات پایه ای مسلط باشد.

در المپیاد زیست شناسی نمودارها و اکولوژی نیز وجود دارند که اگر داوطلب درکی از مشتق، انتگرال، آمار و احتمال نداشته باشد مفهوم این نمودارها را متوجه نخواهد شد.

منابع المپیاد زیست ‌شناسی به چند دسته تقسیم بندی می شود که داوطلب برای کسب امتیاز می بایست به تمامی آنها تسلط کافی داشته باشد.

قبل از شروع به خواندن منابع دیگر می بایست کتاب هایی که توسط آموزش و پرورش به دست دانش آموز رسیده است مطالعه شود. پس از تسلط کافی بر آنها خواندن کتاب زیست شناسی کمپبل و زیست شناسی سولومون را شروع کنید.

به دلیل اینکه کتاب زیست کمپبل ترجمه ساده و روان دارد دانش آموز می تواند بدون تدریس استاد مشغول به مطالعه آن شود. قبل از خواندن کتاب زیست شناسی سولومون سعی کنید مرجع کمپبل را مسلط شوید تا ادبیات سخت سولومون اذیتتان نکند.

خواندن کتاب بیوشیمی استرایر و بیوشیمی لنینجر از گام ‌های بعدی تقویت اطلاعات برای شرکت در المپیاد است. دقت داشته باشید که این کتاب ها توسط مترجمان متفاوتی به زبان فارسی برگردانده شده است؛ لذا قبل از خریداری حتماً ترجمه آنها را با همدیگر مقایسه نمایید، تا بهترین متنی را که ادبیات آن را متوجه می شوید انتخاب کنید.

منابع زیست شناسی به زیر بخش های متفاوتی تقسیم بندی می شوند. زیست شناسی سلولی و مولکولی نیز یک از این شاخه ها است که باید مطالعه گردد. کتاب های متفاوتی برای مسلط شدن بر این مبحث وجود دارد.

شما می توانید با کمک گرفتن از استاد راهنمای خود بهترین کتابی که ادبیات آن را متوجه می شوید تهیه کنید. مهم ترین نکته ای که در کتاب های سلولی و مولکولی وجود دارد این است که بتوانند در حل سوالات و مسئله های این مبحث به دانش آموز کمک کند.

یکی دیگر از زیر شاخه های زیست شناسی، ژنتیک کلاسیک می باشد. داوطلب موظف است با تهیه یکی از چندین منبعی که در بازار وجود دارد، این مبحث را از بر کند.

دو کتاب زیر از مهم ترین منابع ژنتیک مولکولی است:

• مقدمه ای بر آنالیز ژنتیک از گریفیتس
• ژنتیک مولکولی از واتسون